بررسی تأثیر تنش خشکی با سطوح نیتروژن و تراکم بر عملکرد، اجزای عملکرد دانه و شاخص برداشت رقم ایروفلور آفتابگردان در ارومیه

این آزمایش به‌منظور بررسی اثرات تنش کمبود آب، مقادیر متفاوت نیتروژن و تراکم بوته بر عملکرد و اجزای عملکرد در رقم ایروفلور در آفتابگردان روغنی سال 1386 در مزرعه تحقیقاتی ساعتلوی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی واقع در 25 کیلومتری ارومیه اجرا گردید. این تحقیق به‌صورت کرت‌های دو بار خرد شده در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار بود. فاکتور اصلی شامل تیمار آبیاری دارای سه سطح آبیاری مطلوب (1I)، تنش ملایم (2I) و تنش شدید خشکی (3I) (به‌ترتیب آبیاری پس از تخلیه 50، 70 و 90 درصد ظرفیت زراعی) بود. تا مرحله 7 تا 8 برگی، آبیاری‌ها‌ پس از تخلیه 50 درصد ظرفیت زراعی در همه تیمارها انجام و از این مرحله به بعد تا 10 روز پیش از رسیدگی فیزیولوژیک گیاه تیمارهای آبیاری دقیقاً اعمال گردید. فاکتور فرعی شامل سه سطح نیتروژن 1N، 2N و 3N به‌ترتیب کاربرد معادل 100، 160 و 220 کیلوگرم نیتروژن خالص در هکتار) و تراکم بوته به‌عنوان تیمار فرعی فرعی دارای سه سطح تراکم 55/5، 66/6 و 33/8 بوته در مترمربع بودند که به‌طور تصادفی در کرت‌های اصلی و فرعی و فرعی فرعی قرار داده شدند. نتایج نشان داد که تأثیر تنش خشکی، نیتروژن و تراکم بوته بر شاخص سطح برگ، محتوای نسبی آب برگ، عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیکی، تعداد دانه در هر طبق، قطر طبق، درصد مغز به کل دانه، وزن هزاردانه، عملکرد دانه تک گیاه و شاخص برداشت معنی‌دار بود. تنش خشکی شدید در مقایسه با تیمار آبیاری مطلوب باعث کاهش عملکرد دانه به‌میزان تقریبی 44 درصد گردید. افزایش کاربرد نیتروژن موجب افزایش عملکرد دانه شد. عکس‌العمل عملکرد دانه نسبت به افزایش تراکم بوته مثبت بود. کلیه اجزای عملکرد نسبت به تغییر تراکم حساسیت نشان دادند. شاخص برداشت با افزایش شدت تنش خشکی و تراکم کاهش یافت. براساس نتایج حاصله از این پژوهش در شرایط مطلوب و تنش خشکی ملایم کاربرد 220 کیلوگرم نیتروژن خالص در هکتار و افزایش تراکم بوته جهت تولید عملکرد مناسب می‌باشد، در حالی‌که در شرایط تنش خشکی شدید افزایش مصرف نیتروژن و تراکم بوته تأثیر بسیار ناچیزی بر افزایش عملکرد دانه خواهد داشت.